20- Ortağı Olması
Halinde Köleyi Azat Etmek veya Sahib Olduğu Kölenin Bir Kısmını Azat Etmek
1. İbn Ömer
- - (-)
13961 (1)- İbn Ömer bildiriyor:
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Kim bir köledeki hissesini azat
ederse geri kalan hisseyi de normal değerinde satın alıp azat etmesi gerekir''
buyurdu.
[Sahih]
Diğer tahric: Nafi'
kanalıyla Buhari (2503, 2525), Müslim (1501), Ebu Davud (3945) ve Ne(ı,
es-Sünenu'l-kübra'da (4959) rivayet ettiler.
13962 (2)- Salim'in,
babasından bildirdiğine göre Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle
buyurmuştur: ''Bir köle iki ortak arasında müşterek olduğunda ve içlerinden
biri kendi hissesini azat ettiğinde, eğer maddi durumu var ise kölenin eksik ve
fazla olmadan normal değeri biçilir ve adam (diğer hisseyi ödeyip) azat eder.''
[Sahih]
Diğer tahric: Bu kanalla
Şafii (2/66), Buhari (2521), Müslim (871), Ebu Davud (739) ve Nesai, es-Sünenu'l-kübra'da
(4941-2) rivayet ettiler.
13963 (3)- İbn Ömer
bildiriyor: Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Kim
kölesi üzerinde bulunan hissesini azat ederse, eğer adil bir şekilde takdir
edilen (kölenin kalan kısmının) bedeline yetecek malı varsa (bu malı da
ortaklarına vermek suretiyle kölenin) tümünü azat etmek de ona düşer. Aksi
takdirde (köleden sadece onun) hissesi (kadarı) azat olur."
Eyyub der ki: Nafi':
"Aksi takdirde (köleden sadece onun) hissesi (kadarı) azat olur"
kısmını hadise dahil olarak mı, yoksa kendi fikri olarak mı söyledi bilmiyorum.
[Sahih]
13964 (4)- İbn Ömer
bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kim kölesi üzerinde
bulunan hissesini azat ederse kölenin geri kalan kısmını da malıyla öder ve onu
azat eder"buyurdu.
[Sahih]
13965 (5)- Abdullah
bildiriyor: Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Kim
kölesi üzerinde bulunan hissesini azat ederse, kölenin hepsini azat etmiş olur.
Hissesini azat eden kimsenin eğer (kölenin kalan kısmının) bedeline yetecek
malı varsa (bu malı da ortaklarına vermek suretiyle kölenin) tümünü azat etmesi
gerekir. ''
[Sahih]
13966 (6)- İbn Ömer
şöyle derdi: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Kim
kölesi üzerinde bulunan hissesini azat ederse (kölenin kalan kısmının bedeline
yetecek malı da varsa) tümünü azad etmesi gerekir. Eğer bu bedeli ödeyecek bir
malı yoksa, hissesini azad etmesi geçerlidir. ''
[Sahih]
13967 (7)- İbn Ömer
bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Kim
kölesi üzerinde bulunan hissesini azat ederse (kölenin kalan kısmının bedeline
yetecek malı da varsa) adil bir şekilde değer biçilir (ve kalan kısmı da ödeyip
azat eder). Eğer bu bedeli ödeyecek bir malı yoksa, sadece kendi hissesini azat
etmiş olur. ''
[Sahih]
13968 (8)- İbn Ömer
bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: ''Kim
kölesi üzerinde bulunan hissesini azat ederse (kölenin kalan kısmının bedeline
yetecek malı da varsa) adaletli bir şekilde değer biçilir ve ortaklarına
hisselerinin bedelini öder. Böylece köle onun namına azat edilmiş olur. Eğer bu
bedeli ödeyecek bir malı yoksa sadece kendi hissesini azat etmiş olur. ''
[Sahih]
13969 (9)- Abdullah der
ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in şöyle buyurduğunu işittim:
"Bir köle iki ortak arasında müşterek olduğunda ve içlerinden biri kendi hissesini
azat ettiğinde, kölenin normal değeri biçilir ve adamın o miktarda malı varsa
diğer hisseyi ödeyip köleyi (kendi adına) azat eder. ''
[Sahih]
13970 (10)- İbn Ömer
bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Kim
kölesi üzerinde bulunan hissesini azat ederse, (kölenin kalan kısmının bedeline
yetecek malı da varsa) adaletli bir şekilde değer biçilip tümünü azad etmesi
gerekir. Eğer bu bedeli ödeyecek bir malı yoksa, sadece kendi hissesini azat
etmiş olur. ''
[Sahih]
13971 (11)- İbn Ömer
bildiriyor: Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Kim
kölesi üzerinde bulunan hissesini azat ederse diğer hisse için kendi malından
değer biçilir. Eğer bu bedeli ödeyecek bir malı yoksa sadece kendi hissesini azat
etmiş olur. ''
13972 (12)- İbn Ömer
bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: ''Kim
kölesi üzerinde bulunan hissesini azat ederse (kölenin kalan kısmının bedeline
yetecek malı da varsa) adil bir şekilde değer biçilir ve ortaklarına
hisselerinin bedelini öder. Böylece köle onun namına azat edilmiş olur. Eğer bu
bedeli ödeyecek bir malı yoksa, sadece kendi hissesini azat etmiş olur. ''
2. Ebu Hureyre
- - (-)
13973 (1)- Ebu Hureyre
bildiriyor: Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Kim
kölesi üzerinde bulunan payını azat ederse, (kölenin kalan kısmının bedeline
yetecek malı da varsa) tümünü azad etmesi gerekir. Eğer malı yoksa bu bedeli
ödemede yardım için zorluk çıkarmamak şartıyla köle çalıştırtlır.''
[Sahih]
Diğer tahric: Buhari
(5/94, 112, 5/97, 112), Müslim (1/440, 2(22, 23), Ebu Davud 4/37, 38 (3937-
3939), Tirmizi (2/282), İbn Mace (2527) rivayet ettiler.
13974 (2)- Ebu Hureyre
bildiriyor: "Adamın biri kölesi üzerinde bulunan payını azat etti. Allah
Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem), onun bu azat edişini geçerli sayıp
kendisini geriye kalan bedeli de ödemekle mükellef kıldı."
[Sahih]
Diğer tahric: Ebu Davud
(3934) rivayet etti.
13975 (3)- Ebu Hureyre
bildiriyor: Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Kim
kölesi üzerinde bulunan payını azat ederse, (kölenin kalan kısmının bedeline
yetecek malı da varsa) tümünü azat etmesi gerekir. Eğer malı yoksa bu bedeli ödemede
yardım için meşakkat vermemek şartıyla köle çalıştırılır.''
[Sahih]
Diğer tahric: Buhari,
mazalim (3/182- 185), Müslim, itk 2/140 (1503), Ebu Davud 4/24 (3937), Nesai,
buyu' 7/319 (4699) ve İbn Ebi Şeybe 6/481 (1767) rivayet ettiler.
13976 (4)- Ebu Hureyre
bildiriyor: Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem), bir kölenin iki ortak
arasında müşterek olması ve birinin kendi hissesini azat etmesi hakkında:
''Geriye kalan bedeli de ödemekle mükelleftir'' buyurdu.
[Sahih]
Diğer tahric: Müslim,
itk (52) ve Abdurrezzak (14281, 14284) rivayet ettiler.
13977 (5)- Ebu Hureyre
der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: ''Kim kölesi
üzerinde bulunan payını azat ederse, kölenin kalan kısmını da malından azat
etmesi gerekir. Eğer malı yoksa, bu bedeli ödemede yardım için zorluk
çıkarmamak şartıyla köle çalıştırılır. ''
[Sahih]
13978 (6)- Ebu Hureyre
bildiriyor: Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: ''Kim
kölesi üzerinde bulunan payını azat ederse ve malı da varsa kölenin kalan kısmı
da malından azat edilir. ''
[Sahih]
3. Sahabeden Olan Otuz
Kişi
- - (-)
13979 (1)- Said b.
el-Müseyyeb der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in ashabından olan
otuz kişiden öğren(ip ezberle)diğimize göre Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve
Sellem): "Kim kölesi üzerinde bulunan payını azat ederse (ve malı da
varsa) geriye kalan bedeli de ödemekle mükelleftir'' buyurdu.
[Hasen]
Diğer tahric: Beyhaki
(10/283) rivayet etti.
4. Usame el-Huzeli ve
Semure
- - (-)
13980 (1)-
Ebu'l-Melih'in, babasından bildirdiğine göre kavminden bir adam kölesi üzerinde
bulunan payını azat etti. Bu durumu Allah Resulü'ne (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) haber verince, Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) tamamını malından
ödemesine hükmedip: ''Allah'ın (kulları üzerinde) ortağı olmaz'' buyurdu.
[Sahih]
Diğer tahric: Ebu Davud
(3933) ve Nesai, es-Sünenu'l-kübra'da (4951-2) rivayet ettiler.
13981 (2)- Behz, Hemmam
kanalıyla bir önceki hadisi mürselolarak rivayet etti.
[Sahih]
13982 (3)-
Ebu'l-Melih'in, babasından bildirdiğine göre Hüzeyl kabilesinden bir adam
kölesi üzerinde bulunan payını azat etti. Bunun üzerine Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem): ''Köle tamamıyla hürdür. Allah'ın (kulları üzerinde) ortağı
olmaz'' buyurdu.
[Sahih]
13983 (4)- Semure, Allah
Resulü'nden (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir önceki hadisin aynısını aktardı.
Ancak Huzeyl kabilesini zikretmedi.
[Sahih]
13984 (5)- Katade,
Ebu'l-Melih kanalıyla aynısını aktardı. Ancak Ebu'l-Melih'in babasını
zikretmedi.
5. İsmail b.
Umeyye'nin Dedesi
- - (-)
13985 (1)- İsmail b.
Umeyye, babasından, o da dedesinden bildiriyor: Adı "Tahman" veya:
"Zekvan" olan bir köleleri v•"rdı. Dedesi onun yarısını azat
etti. Köle, Allah Resulü'ne (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gelince ona: ''Azat
edildiğin kadar azatlısın ve kalan kısmınla kölesin'' buyurdu. Bu köle ölünceye
kadar efendisine hizmette bulundu. Abdurrezzilk: "Ömer İbn Havşeb, salih
(güvenilir) bir ravi idi" diye ekledi.
[Mürsel]
Diğer tahric:
Abdurrezzak 9/149 (16705), Beyhaki (10/274) ve Ebu Davud, Merasil (144, 172)
rivayet ettiler.
Heysemi (4/248):
"Hadis murseldir ve ravileri güvenilir kişilerdir" dedi.